Merkeziyetsiz internet hayatidir

Merkeziyetsiz internet bana göre hayati bir gereklilik.

Merkeziyetsiz internetin ne olduğunu açıklamaya başlamadan önce az önceki cümlemde neleri kastettiğimi altını çizerek belirtmek isterim.

İlk olarak merkeziyetsiz internet kullanımı, kişisel olarak inanılmaz faydalı bir şey.

İnternetin kötü yanları olarak düşündüğümüz birçok şeyin aslında internet ile uzaktan yakından alakasının olmadığını söylesem inanır mısınız?

Aslında interneti bizim için zararlı kılan çoğu şey bize verdikleri zararlardan çıkar sağlayan “kapı bekçileri” yüzünden var oluyor. İnternette gezinmek için bu “kapı bekçilerine” muhtaç olmadığımızı kavradığımız anda ise internet çok daha zararsız bir hâl alıyor.

Peki bu “kapı bekçileri” kimler? İnternete girip çıkan herkesten fiilen haraç kesmedikleri için bu yaptıkları organize suç olarak sayılmayan elemanlar kimler? Paranı almayan ama zamanını, enerjini, yaşama sevincini, bilişsel fonksiyonlarını, odak süreni, kısacası sağlığını ve hayatını ödeme olarak senden alan bu kapı bekçileri kim?

Bu sorunun yanıtı tabii ki internette istediğin şeye ulaşmak için geçmen gereken kapılarda saklı.

İnternet aracılığıyla dünya ile bağlantı kurmak ve olan biteni öğrenmek… Genelde bu iş için motivasyonumuz öyle yüksektir ki yaptığımızı fark etmeyiz bile. Zaten çok kolay iş. Bildirimleri kontrol etmek dediğin nedir ki? Üç saniye.

Bir saniye… Bildirimleri gönderen kim? Benim dostlarımın ne yaptığını, sevgilimin benimle ne paylaşmak istediğini, idolümün verdiği son öğütleri, sevdiğim siyasetçinin halkta karşılığının ne olduğunu, sevmediklerimin bugün bana hangi küfürle seslendiğini her gün bana söyleyen kim?

Tahmin edeyim, Instagram? Twitter? Youtube?

Tabii ki TikTok veya ekşi sözlük gibi başka merkeziyetçi platformları da sayabilirim ama laf kalabalığına lüzum yok, anlatmaya çalıştığım şey şu: Bu uygulamalar sizin merakla takip ettiğiniz, heyecanla izlediğiniz, üzerine titrediğiniz veya “dur lan şu lavuğa da bakalım acaba ne halt ediyor” dediğiniz ne varsa toplayıp size sunuyor. Ama bunun için sizden ufak, çok ufak bir şey istiyor.

“Beni kullan.”

“Zaten emin ol daha fazla kullanmak isteyeceksin. Senin için önerdiğim müthiş içeriklere göz gezdirmez misin? Seni düşündüğümüz için o kadar özenle seçip hazırladık, öyle ince eleyip sık dokuduk ki bitmiyor bile. Sonsuza kadar da kaydırsan bitmeyecek.”

“Merak etme, yaptığın şeyin ne kadar boş olduğunu hiçbir zaman sana hissettirmeyeceğim. Hatta öyle ki gerçekten faydalı bir iş yaptığında daha boş hissedeceksin kendini. Gerçeklerle yüzleşmiş olacaksın çünkü.”

“Bu yüzden beni kullan. Böylelikle diğer insanları da esir alabilmek için ihtiyaç duyduğum gücün bir parçası da olmuş olacaksın. Beni bırakmak isteyen insanlara sanki toplumdan soyutlanacaklarmış gibi bir algı yaratmam için sizin gibi figüranlara da ihtiyacım var. En son da oyunuzu Donald Trump’a verirsiniz. Win-win.”

Cambridge Analytica skandalından ve sosyal medyanın beyin kimyanızı ne derece mahvettiğinden daha fazla bahsetmeye gerek duymuyorum. Asgari ölçüde gerekliydi ama benden önce sayısız insan tarafından konuşulmuş mevzular olduğundan uzatmanın anlamı yok. Zaten bu yazıyı yazmak için başka bir nedenim olmasaydı fotokopi makinesi benim yerime hallederdi.

Ama yine de eklemem gereken bir şey var. Abi bu adamlar bizi hâlâ yönlendiriyorlar!

En son ne zaman haber okuduğunuzu sorgulayın. Bir gazeteden, bir haber sitesinden, hadi en kötü televizyondan olsun. Çoğumuz hatırlamıyoruz değil mi? Ülke gündemine dair bilgilerimizi nereden ediniyoruz?

“Instagram Keşfet’te bir sayfada gördüm.”

“Twitter’da falanca hesapta gördüm.”

Bu hesapların sahiplerinin farklı olması, bize bu haberleri gösteren mekanizmanın aynı olduğu gerçeğini unutturuyor. Bu mekanizma herkese farklı haber de gösterebilir, belirli bir kesimden bir haberi esirgeyebilir de… Göze çarpmayacak ölçüde olduğu müddetçe bu platformlar ellerindeki toplumu istedikleri gibi yoğurabilecek güce sahipler ki bunu yapıyorlar da.

Önüne çıkan gönderiler rastgele dizilmiyor, riffle-shuffle ile karılmıyor. Ayrıca sadece reklam görüntüleme yüzdeleri ve beğenilere bakacak kadar masum bir algoritmayla da çalışmıyor. Günde sayısız gönderi görüyorsun zaten. Gerçeği, gerçekten olan biteni, optimal düzeyde senden gizliyorlar veya gözüne gözüne özellikle sokuyorlar. Ruhun bile duymadan onlara seni yönlendirme fırsatını altın tepside sunuyorsun.

Olan yalnızca dopamin sistemine olmuyor yani. Benliğine de bir şeyler oluyor olabilir kısacası.

Bu yüzden çok geçmeden bağımsızlığımızı kazanmalıyız. İnternette ne göreceğimizi seçmek en doğal hakkımız. Peki bunu nasıl elde edeceğiz?

İşe takip alışkanlıklarımızı değiştirmekle başlamamız gerekiyor. Zaman zaman takip ettiğimiz hesapların bile gönderilerini göremediğimiz Twitter gibi boş beleş siteler yerine RSS kullanabilirsiniz.

RSS klasik bir teknoloji diyebiliriz. 25 yıldır var, eskiden çok daha yaygın kullanılırdı ama şimdilerde internette merkeziyet arttığı için eskisi kadar kullanılmıyor. Tabii şu anda bile podcast sistemi tamamen RSS üzerinden çalışır. Hangi podcast servisini kullanırsanız kullanın, dinlediğiniz podcast RSS üzerinden çekilir ve size sunulur.

RSS dürüst bir teknolojidir. Olanı verir, olmayanı vermez. Elinde sonsuz malzeme yoktur, yeni içerik yoksa durur. Sizi müptelası etmeye çaba harcamaz, sizden bir şeyi esirgemeye gerek de duymaz. Bildirim yollar veya tercihen siz kontrol edersiniz, yeni bir şey yoksa çıkarsınız ve hayatınıza bakarsınız. Sizi kancalamak için kıçını yırtmaz, sizi ürün yerine koymaz.

En önemlisi de siz onun istediği gibi olmazsınız çünkü o sizden hiçbir şey istemez, o sizin istediğiniz gibi olur. İstediğiniz şeyin RSS linkini eklersiniz, istemediğiniz hiçbir şeyi görmezsiniz.

İnternet sitelerinin, blog sayfalarının, forumların, Youtube kanallarının, subredditlerin, podcast’lerin yani internetteki neredeyse her şeyin RSS linkini bulabilirsiniz. Bulamazsanız ki düşük ihtimaldir, RSS linki yaratmak da mümkündür. Telefonunuza ve/veya bilgisayarınıza bir RSS okuyucu kurup ilgilendiğiniz içerikleri takibe alabilirsiniz.

Tabii ki merkeziyetsiz internet bundan ibaret değil. Devam yazıları da gelecek. RSS istemcisi nasıl kullanılır, takip etmeye değer site önerileri, dağıtık ağlar ve Fediverse… bu konular hakkında da yazacağım. Şimdilik burada noktalıyorum.

Stay Free as in Freedom!

15 Likes

Bugün ben kurdum. Bayağı süper bir şey. Kendi Cloud’um var ve her cihazımdan erişiyorum artık.

@omerkurt hocamın sayesinde.

Merkeziyetsizlikte bir şey eksik, veriler her yerde yok. Merkeziyetsiz olan Bitcoin gibi kripto paralarda önceki yapılmış işlemler tutuluyor, o kadar çok kopyası var ki dünyanın neresine giderseniz gidin ve bu liste mevcut. Bu liste mevcut olduğu için kimin ne kadar parası var belli. Istediğim her yerden paramı kullanabiliyorum ve paramın olduğunu doğrulayabiliyorum. Merkeziyetsiz sistemlerde böyle bir şey yok.

Atıyorum BTT ve diğer forumlar dağıtık bir ağın parçası olsunlar. BTT’de yazdığım konu burada kalıyor, BTT’ye bir şey olsa diğer forumlara gidiyorum fakat hesabım gitti, yazdıklarım gitti. Yani Facebook kullanıcıysam Twitter’a geçtim gibi oldu. Merkeziyetsizliğin anlamı kalmadı. BTT’ye çöktüler ve ben başkasına geçtim ama BTT bitti. BTT’deki x isimli kullanıcı olduğum ve açtığım konunun kendisi yok, olsa bile benim yazdığımın kanıtı yok. Ortak bilgiler bu dağıtık ağlarda paylaşılmadığı sürece bir anlamı yok.

Matrix, discord dan farksız. Adam Matrix sunucusunu kapatsa kullanıcı adın, yazdıkların her şey puf. Başka sunucuda aynı adı kapan olabilir, yazdıkların yok, merkeziyetsizliğin ne anlamı kaldı? Discord’da en azından adım kalıyor. :smiley:

Ben mi yanlış anladım bilmiyorum ama merkeziyetsizlik olacaksa blockchain gibi olmalı. Yoksa Xenforo kurulmuş forum sayfalarından farkı yok bu dağıtık ağ temelli sosyal medanın, birisi kuruyor ve sen gidiyorsun. Arayüz, her şey aynı ve sadece adı farklı. Hesabını diğer ağlarda kullanamıyorsun, yeni hesap açman lazım. Bilgi, diğer ağlara dağıtılmıyor. Platformu herkes açabiliyor ama bilgi kodamanlarda kalıyor.

4 Likes

öncelikle bu yazı dağıtık ağ temelli sosyal medya üzerine bile değil. ama yine de yazdığın şeye bir cevap vereceğim.

dağıtık ağlarda başkasına güvenmek durumu elbette var ama başkasına güvenmek zorunda da değilsin ki abi. çok pimpirikliysen kendi sunucunu kendin hostlamak gibi bir seçeneğin var, bu durumda kimse senin bilgilerine bir şey yapamaz. hani durum böyleyken matrix discord’dan farksız, discord’da en azından adın kalıyor falan filan diye konuşabilmen için aklını peynir ekmekle yemiş olmak lazım. ayrıca discord’da nasıl adın kalıyor? tek sunucu var? adamlar kapatsa direkt discord puf. sonra başka sunucuda aynı adı kapan olabilir falan diye düşün düşünebilirsen.

kısacası sen mevzuyu baştan aşağı yanlış anlamışsın. blockchain temelli sosyal medya da yok değil, var elbet. nostr protokolüne bir göz at derim, hoşuna giderse kullanırsın. ama blockchain mi daha iyi dağıtık ağ mı gibi teorik tartışmalar böyle saldırgan bir dille ve discord’dan beter olmak gibi ithamlarla yapılamaz.

sözün özü, bilip bilmeden konuşmayın, ağzınızdan çıkanların nerelere vardığına dikkat edin. vesselam

Adamin demek istedigi, kendi bulut sunucumuz olsun ve RSS gibi teknolojilerle takip ettiklerimizi tek bir ekrandan ikontrol edip platform bagimliligimizi azaltmak.

1 Like

açıklaman için teşekkür ederim. bu arada RSS kullanmak için bir bulut sunucusuna bile ihtiyacımız yok aslında. ben kullanmıyorum mesela. ama yine de point aynı. platform bağımlılığımızı azaltmış oluyoruz ve bu mükemmel bir şey.

1 Like

Aynen, RSS kullanmaya yeni başladım 2-3 Ay oluyor, süper bir şey.

1 Like

Yazı gayet hoş bir üslupla yazılmış, akıcı bir şekilde okudum. Dediklerinize katılmakla birlikte yazının devamları için sabırsızlıkla bekliyorum.

1 Like

RSS sadece HTML gibi bir veri formatı ve de neden merkeziyetsiz sistemler ile bağdaştırdığından emin değilim - internette birçok HTTP sunucusu da var ama bu durum bu durum protokolü merkeziyetsiz ya da HTML veri formatını merkeziyetsiz yapmıyor, “merkeziyetsiz veri formatı” gibi birşey olduğunu da sanmıyorum

burda konsept ve merkeziyetsiz yapının altındaki nedenlerin açıklaması doğru ama geldiğin nokta “tüm haberlerinizi tek bir kaynaktan almayın” diyor - ve de merkeziyetiz internet bu demek değil

örnek ile açıklayım: birçok haber sitesi olduğu gerçeği, haber sitelerini merkeziyetsiz yapmaz - gerçek bir merkeziyetsiz yapı için bu haber sitelerinin kendi aralarında haber, kullanıcılar ve de yorumlar gibi verileri paylaşabilmesi gerekir, bunun yanı sıra
bu birbirleri ile paylaşımda bulunan siteler arasına, her an yeni bir site eklemeninde mümkün olması gerekir

gerçekten merkeziyetsiz bir yapı ile çalışan sistemler tam olarak bunları sağlar zaten, örneğin gnunet

3 Likes

nope. “merkeziyetsizlik” sadece dağıtık ağlar ve blockchain gibi sistemlere yakıştırılan bir sıfattan ibarettir, o sistemlere özel bir vasıf değildir. Merkeziyetsiz interneti RSS ile özdeşleştirmiyorum, internetteki merkezileşme durumunun -ektedir- önüne geçmek için çözüm önerisi sunuyorum. sözün özü, sadece merkeziyetsiz sistemler sunup promote ederek dünyanın değişmesini beklemek gerçekçi değildir, kullanıcının internetteki gezintisi de eşzamanlı olarak merkeziyetsizleşmelidir. ve RSS’in bunun için hayati bir noktada olduğu su götürmez.

1 Like

RSS’i özdeştirmekten değil, bağdaştırmaktan bahsettim - demek istediğim RSS’in merkeziyetsiz internet ile bir bağlantısı yok

RSS’in sadece bir veri formatı olduğunun farkındayız değil mi? RSS’in internetin merkeziyetsiz yapmakta JSON, XML ya da diğer herhangi bir veri formatının ne kadar önemi varsa o kadar önemi var. Merkeziyetsiz internet yapısında farklı servisleri ziyaret etmek yerine RSS ile o servislerin sunduğu içeriklere ulaşmak pek birşey değiştirmiyor

google gibi servis sağlayıcılarının sürekli kullanımının yani merkziyetçi yapılarını kırmak için RSS kullanmanın pek iyi bir çözüm olduğunu zannetmiyorum, sonuçta o RSS feedlerini sana sağlayan haber siteleri, feedlerini google firebase üzerindeki verileri ile oluşturup google cloud üzerindeki sunucularından sana aktardıklarında google birşey kaybetmiş olmuyor

bu sorunun asıl çözümü bahsetiğim gnunet, I2P, TOR, lokinet ya da benzeri özgür ve de gerçekten merkeziyetsiz bir yapı sunan ağları kullanmaktır ve de mümkünse aktif peer/node’lar çalıştırarak bu ağları desteklemektir

merkziyetçi devasa internet ağı üzerinde kullandığın veri aktarım formu (RSS, Atom feedleri, HTML, markdown artık neyi tercih ediyorsan) ağın yapısını değiştirmeyecektir

1 Like

Kendimi siz daha iyi açıklamış oldunuz. Bahsetmek istediğim şey buydu aslında. Veriye herkez ve her yerden ulaşabilmeli. Üretilen veri de her yere dağıtılabilmeli. Verilerin her platformda paylaşılabilmesi, erişilebilmesini isterim. Şu anki “merkeziyetsiz ağ” mevzusu çok içi boş kalıyor bu haliyle ve uygulanma şekliyle, sosyal medya dememin de en önemli sebebi şu anki uygulanma şekli o olduğu için. Merkeziyetsiz olmuş ve bunu başarılı şekilde yapan bir sistem var; Bitcoin ve Blockchain temelli para birimleri. Blockchain gibi veya verinin merkeziyetsiz olması için daha geliştirilmiş bir sistem görmek isterim doğrusu.

abi benim sana cevap verirken fark etmediğim şey şu olmuş. sen Mastodon ve Matrix gibi ağların zaten birbirleriyle haberleşebildiğini bilmiyorsun sanırım. ihtimal bile vermemiştim ama durum buymuş. o zaman iyi haberi vereyim, Matrix ve Mastodon zaten sunucular arası iletişim ile çalışır. Bilgi diğer ağlara dağıtılır. Hesabın sunucunun kapanması sonucunda silinse dahi, sadece o hesaba erişimini kaybedersin ama yazdıklarının sadece silinme komutu diğer sunuculara gönderilir, o komuta uyup uymamak sunucuya kalmıştır. kimi sunucu uyar, kimisi uymaz.

İlk yorumumu Blockchain’in daha merkeziyetsiz olduğunu düşündüğünü varsayarak yaptım, dediğim gibi Blockchain temelli sosyal ağ olarak nostr protokolü var ama şimdilik sadece "NFT bro"lar kullandığı için oradan pek keyif almıyorum.

bunu bilmiyordum haklı olabilirsin

değiştirir. ayrıca RSS kullanırsan aynı içerikleri ziyaret etmezsin ki büyük çoğunlukla. Bir Twitter feed’ine bakmak var, bir de RSS kullanmak var.

Yani bu veri formatı olmak veya daha komplike bir şey olmaktan ibaret değil. Kullanıcı alışkanlıklarıyla ve internette ne göreceğini seçen kişi olma özgürlüğü ile alakalı.

veri formatı olsun olmasın. eğer JSON’u, XML’i veya bakkal Hasan abinin üzerine çay dökülmüş 96 yaprak defterini daha çok kullanmak bize fayda sağlayacak olsaydı gereğini yapardım, “bakın agalar XML diye bi şey var süper” diye gelir onu promote ederdim. aaa işe bak zaten ediyorum RSS’i XML dosyalarıyla takip ediyoruz ne de olsa :smiley:

Anlattıklarına karşı çıkmıyorum zaten(RSS kullanımı bir şey değiştirmez demiş olman hariç). Sadece daha büyük ve kökten bir değişimin varlığı, küçük değişimi gereksiz kılmaz. Değişecek çok şey var…

verdiğim örnekleri incele derim, çoğu P2P ağların yanı sıra F2F ağ yapısını kullanıyor/destekliyor (P2P ağlarında boostrap ya da seed peerlarına ihtiyaç duyulduğundan F2F ağları kadar merkeziyetsiz değil)

evet’de RSS feedine ulaşmak için zaten o feedi indirmen lazım, her türlü web sitesine veya servise istek atıyorsun - siteyi açıp içeriği okumak ile RSS feedini okumanın pek bir farkı yok

eğer merkeziyetsiz internet için her için twitter’a gitmek yerine a, b ve c’ye gitmekten bahsediyorsan, bunu RSS ile yapmak zorunda değilsin, RSS bu durumda bir katkıda bulunmuyor, RSS olmasaydı a, b ve c’yi tarayıcından açıp da okuyabilirdin

dediğim gibi RSS sadece bir veri aktarım formatı (ve de RSS XML değil - XML’in üstüne inşa edilmiş bir format, her XML dosyası RSS standartını takip etmiyecektir)
ve de merkeziyetsiz bir internet için veriyi nasıl aktardığın birşeyi değiştirmez

veri eğer tek bir kaynaktan geliyorsa (senin paylaştığın resimdeki gibi herkes tek bir kaynak kullnıyorsa) o zaman merkeziyet vardır, veri birden fazla kaynaktan geliyorsa o zaman merkeziyet söz konusu değildir - verinin nasıl aktarıldığı burda kritik bir rol oynamıyor

2 Likes

Çok doğru bir şey dediniz. Artık bitti.

Evet, internetin merkeziyetsiz olması önemli bir konu, ancak RSS, merkeziyetsiz internet için değil; içerikleri daha kolay takip etmek, algoritmalardan sıyrılmak, dikkat dağıtan saçmalıklar olmadan içerik okumak ve bilgi yükündan kurtulmak için faydalıdır.

RSS hala merkeziyetçi bir sistemdir; bu nedenle, haber sitesi çökerse veya size hizmet vermeyi reddederse, içeriğe erişim sağlanamaz. RSS kullanmayı önermek faydalı, ancak bu sistemi kullanarak merkeziyetsiz internet gibi abartılı vaatlere ulaşmak mümkün değil.

1 Like

Merkeziyetiz internetin önemli olduğu düşüncesindeyim.
Ama internetin yapı taşları, merkezi kurum, kuruluş ve fiziksel konumlara bağlı.

Mesela DNSSEC’e gelelim.

Kullandığımız DNS sisteminin güvenirliliği DNSSEC tarafından sağlanıyor.
Bu sistemi yürütmekle sorumlu olan bir organizasyon var.
İnternet Atanmış Numaralar Otoritesi (iana). Bunlar Anahtar Seremonilerini ABD’de bulunan gizli 2 merkezde yapıyorlar.

https://www.iana.org/dnssec/ceremonies

Eğer bu seremoniler gerekli şekilde yürütülemez ise. Başta DNS sisteminin ardından da internetin sonu gelecektir. Tek bir ülke tek bir otorite. Ben bu seremonilerin sorunsuz yürütülmesine bir tehdit olduğunu söylemiyorum. İnanılmaz güvenlikli, güvenilir politikaları olan işlemler hep.

DNS ile devam edelim.

.com .net bunlar çok popüler üst alan adları. Birden fazla alan adı olsa da.
Bir üst alan adını sadece bir şirket yönetiyor.

Son bir DNS örneği. Kök Sunucuları

Dünyada 13 adet, Kök DNS sunucusu var. Ne az ne çok bunlar merkeziyetçi olmayabilir evet ama. Milyonlarca kişinin kullandığı bu internet için 13 küçük bir sayı. İlk günlerden beri bu böyledir, fark ettiyseniz bu sunucuların ip adresleri de gayet belli değişmiyor, geniş bir aralık da değil.

RSS, HTTP, FTP, SSH

Bunların hepsi kullanımınıza göre merkeziyetçidir.

RSS için, haberleri kendi sisteminde tutuğumuz için ve kaynakların için birden fazla farklı kaynak seçmemiz durumunda gayet de güvenilir olacaktır.

Ama unutmamlayız ki hayatımız merkezi kurum kuruluşlarla işliyor.

Binlerce yayın kuruluşu olsa da dünya da saygı gören sayılı kuruluş var.


Böyle…

Burada farklı dağıtılmış ağ örnekleri gördüm, insanların bunlardan haberdar olması ve kullanması kesinlikle çok iyi.

Ama konuştuğumuz İnternet, Bu yapı taşları olmadan çok da bir işe yaramıyor.
Daha burada İnternet’in omurga trafiğini taşıyan şirketlerden bahsetmedim bile.

Umarım ki bunu başarabiliriz. Ama unutmamalıyız ki büyük değişlikler olmadan buradaki sistemleri kobaylıkla değiştiremeyeceğiz.

2 Likes

Çok güzel bir yazı. Tebrik ederim. Maalesef insanız ve sosyalleşme ihtiyacımız var. Bu illaki birileri ile arkadaş olmak değil. Sevdiğimiz insanları takip etmek istiyoruz ama bu takip hayatımızla ödüyoruz neredeyse. Ben Ahmet’i takip etmek istiyorum onu ve onun görüşlerini beğeniyorum. Lütfen bana Mehmet’i de önerip durma.Demek istiyorum bir çok siteye. Maalesef bunu yapamıyorum. İllaki bir siteye üye olmam profil oluşturmam ve birilerinin beni takip etmesi ve birilerini veya bir den çok kişiyi takip etmem isteniyor. Ben de ağa kapılıyorum.

En çok da facebook ve twitter beni engelliyor. Bir türlü de bunun yolunu bulamadım. Hep ücretli içerikler çıkıyor karşıma. Twitter’da beğendiğim insanların rss’ini almak ve facebookta iki üç profilin paylaştıklarını görmek istiyorum. Bir türlü de çözüm bulamadım. Buna karşılık “newpipe” programını rss mantığı ile kullanıyorum. takip etmek istediğim youtube sayfalarını reklamsız görüyorum ve sadece onlarla ilgli içeriği izliyorum. Aa şu adam da ne yapmıştı diye aklıma geldiğimde (ki kendisini takip etmeye değer bulmasam da) arayıp bulup izliyorum. Bu şekilde şunu izledin gel bi de bunu izle cenderesinden çıkıyorum. Neyse uzattım. Özellikle facebook için ihtiyacım olan şey rss ve bir türlü bu sorunu aşamadım.

1 Like