Arch Linux'u kaya gibi stabil kullanmak

[basarsubasi]

Merhaba

Son zamanlarda severek kullandığım Arch’ın stabilitesi hakkında pek çok soru ile karşılaşmam neticesinde, bu rehberde “Arch stabil bir dağıtım mı?”, “Arch’ı nasıl stabil yaparım?”, “Arch’ı patlatan genel unsurlar nelerdir?” gibi soruların cevabını beraber arayıp bulmaya çalışacağız. Umuyorum ki bu rehber, Arch deneyiminizi biraz olsun iyileştirir.

Bu rehberdeki bir çok bilgi (ve çok daha fazlası) Arch Wiki’de bulunabilir. Rehberin ana kaynağı bu sayfa olup, sayfadaki bütün bilgilere burada yer verilmeyecektir.

O zaman dilerseniz rehbere Arch’ı nasıl kurmanız gerektiği ile başlayalım:

1. Kurulum

1. Arch’ı kurarken temel olarak iki seçeneğiniz var, manuel kurulum ve archinstall scripti. Arch’ı ilk defa kuruyorsanız, Arch Wiki ve nispeten güncel bir kurulum videosu ile manuel bir şekilde kurmanız önerilir, çünkü bu kurulum, Arch’ı kullanırken yaşayacağınız problemleri ve bu problemleri çözme reflekslerinizi dener. Bu aşamayı başınıza geleceklerin bir tutorial’ı olarak düşünebilirsiniz.

   Eğer Arch’ı manuel değil de archinstall ile kuracaksanız en azından kurulum ortamında önce pacman -Syy komutu ile repolarınızı güncelleyip pacman -S archinstall komutu ile en güncel archinstall scriptini kullandığınızdan emin olun. Bu iki yöntem arasında -eğer yanlış bir şey yapmazsanız- sistem stabilitesini etkileyecek bir fark yoktur.

2. Kullanacağınız kerneli doğru seçin. Stabilite olarak kerneller arasında bir uçurum yok fakat linux-stable (ana linux kerneli) haricinde linux-lts gibi diğer kernel versiyonları direkt olarak stabiliteye odaklandığı için bir miktar daha stabil olma olasılıkları var. Eğer linux-stable haricinde bir kernel kullanıyorsanız DKMS paketleri kurmayı unutmayın, aksi takdirde başınıza çok hoş olmayan şeyler gelecektir.

3. BTRFS ve ext4 dosya sistemlerinden yedeklemeye en uygun olan sistem BTRFS olacaktır. Şahsen günlük kullanım için ext4 seçmeniz için mantıklı bir sebep olduğunu düşünmüyorum.

4. User account’unuzun yanında bir de root şifresi belirlemenizi öneriyorum. Bu, eğer olur da sisteme erişemeyip emergency mode’a düşerseniz, sisteme root olarak erişebilmenizin önünü açarak sizi live usb ile chroot etme yükünden kurtaracaktır.

Sistemi kurduk! Şimdi sistemimizi nasıl yedekleyebiliriz ona bakalım.

2. Yedekleme

Eğer risk almayı seviyorsanız bu adımı atlayabilirsiniz, fakat her ihtimale karşı bir yedekleme stratejisi bulundurmanızı tavsiye ediyorum. Eğer sistem patlarsa yedeklediğimiz snapshotlara dönebilmek, isteyeceğimiz bir şey olacak. Yedekleme için iki opsiyonunuz var:

1. Timeshift

Timeshift, kullanması ve kurulumu kolay bir yazılım. Sisteminizde kurduktan sonra GUI’sinden bütün işlemleri kolayca gerçekleştirebilirsiniz. Timeshift’i hem BTRFS hem de ext4 ile kullanabilmeniz mümkün, hatta RSYNC ile oluşturduğunuz snapshotları başka bir diskte de depolama seçeneğiniz var. Eğer BTRFS ile yedekleme yapıyorsanız, snapshotlarınızı sadece yedeklediğiniz diskte tutma opsiyonunuz olacak fakat BTRFS’in yapısı gereği her snapshot’un diske getirdiği boyut yükü RSYNC’ten çok daha az olacaktır. Bu yüzden eğer imkanınız varsa BTRFS kullanmanızı tavsiye ederim.

2. Snapper

Snapper’ı kurmak, Timeshift’i kurmaktan biraz daha karmaşık, daha fazla Linux, BTRFS ve partitioning bilgisi gerektiriyor. Buna ek olarak Snapper’ı sadece BTRFS ile kullanmanız mümkün, ext4 desteklemiyor. Bunlara rağmen Snapper yolundan ilerleyecekseniz AUR’da bulabileceğiniz btrfs-assistant ve snapper-rollback paketlerine bir göz atmanızı tavsiye ederim.

Yedekleme işini de hallettiğimize göre gelelim sistemi nasıl patlatmadan güncelleyeceğimize.

3. Sistem Güncellemeleri

Arch’ı kıran en temel faktörlerden biri yanlış yapılmış sistem güncellemeleridir. Stabil bir Arch tecrübesi için güncelleme yaparken ne yaptığımızın farkında olmamız şarttır. Ayriyeten güncelleme yapmadan önce, seçtiğiniz bir yedekleme sistemi ile ‘‘pre-upgrade’’ dediğimiz, güncelleme öncesi bir adet snapshot ile yedeklemeniz, eğer yapılan güncelleme sistemde herhangi bir şeyi bozar ise sistemi güncelleme öncesi durumuna geri getirmek için kullanabileceğiniz bir yöntemdir.

1. Sistemi daima önce sudo pacman -Syy komutu ile repolarımızı güncelledikten sonra bu komutu takiben sudo pacman -Syu komutu ile tüm paketlerimizi aynı anda güncellemeliyiz. Bir paketi asla ve asla başta sudo pacman -Sy komutu ve başka komutlar kullanarak o paketin diğer paketlerden ayrı ve tekil bir şekilde daha güncel bir repo ile güncellemesini yapmamalıyız! Böyle bir güncellemenin sistemi kırma olasılığı yüksek olacaktır. O yüzden güncellemelerimizi yaparken tüm paketlerin aynı anda, aynı repolar ile güncellendiğinden emin olmamız gerekiyor. Yaptığınız güncelleme yeni bir kernel versiyonu içeriyor ise güncelleme sonrası sistemi reboot komutu ile yeniden başlatmak isteyebilirsiniz.

2. Sistemi güncelledikten sonra artık kullanılmayan veya repo tarafından düşürülmüş paketleri sistemden kaldırmak için pacman -Qdtq | pacman -Rns - komutunu kullanabiliriz. Bu komut, kullanılmayan paketleri listeleyip daha sonrasında kaldıracaktır. Yine de uygulamaları kaldırırken neyi kaldırdığınıza bakarak onaylayın.

3. Güncellemeleri aşırı sık (günde bir çok kez) yapmak yerine daha uzun periyotlar (haftada bir kez veya ayda bir kez) seçmek sisteminizin kararlılığını artıracaktır. Buna ek olarak, sisteminizi hemen kullanmanızı gerektiren çok önemli bir işiniz varsa bu durumda güncelleme yapmamak en iyisi olacaktır. Güncellemeleri mümkün olduğunca boş zamanlarınızda ve sistemin güncellemeden sonra kırılma riskini göze alarak, tamir edebilecek zamanınız olduğunda yapmaya çalışın.

4. Arch mailing list’lere (Info | [email protected] - lists.archlinux.org) abone olarak bir güncellemede problem varsa haber alabilir, buna göre aksiyon alabilirsiniz.

Güncellemeleri de sağlıklı yapıyorsak gelelim başka bir mevzuya.

4. Opsiyonel Repolar ve AUR

Opsiyonel repolar (multilib, testing) ve AUR paketleri yanlış ellerde sistemi patlatan etkenlerden. Mümkün olduğunca opsiyonel repolardan paket yüklememenin stabiliteyi artırdığını düşünüyorum. Eğer AUR paketi kuracaksanız veya güncelleyecekseniz önce normal pacman paketlerinizi ve sisteminizi , daha sonra AUR helper’ınızı bir güncellemenizi; son olarak da AUR paketlerinizi özel olarak 'yay -Sua' komutu ile, güncellemesi mevcut olan herhangi bir AUR paketinizi dışarda bırakmadan, pacman paketleri gibi tümünü aynı anda güncellemenizi öneririm. Bu bilgilere ek olarak “Out of date” olarak işaretlenmiş hiçbir paketi sisteminize kurmamanızı tavsiye ederek bu bölümü bitiriyorum.

Tüm bu dediklerimi uyguluyor iseniz, sisteminizin kırılma ihtimalinizi epey düşürmüşsünüz demektir. Fakat oldu ki sisteminiz kırıldı ve yedeklemeye de dönemiyorsunuz.

Bu durumda eski sisteminizi andırmayacak yeni bir Arch kurulumu en hızlı ve efektif şekilde nasıl yapılır, bundan bahsedeceğim.

Bonus: Sistem Rekreasyonu

1. Dotfiles

Dotfiles, /home dizinindeki nokta ile başlayan ve görmek için biraz efor göstermeniz gereken özel konfigürasyon dosyalarına verilen isimdir. Bu dosyaları ister git kullanarak GitHub gibi bir siteye ya da belirli zaman aralıklarında el ile direkt olarak başka bir cihaza kopyalamanız, size, sisteminizi sıfırdan yeniden kurarken neredeyse bütün uygulamalarınızın ayarlarını bu dosyalar ile geri yükleyebilme fırsatı sunacaktır. Şiddetle öneriyorum.

2. Bilgisayardaki Pacman Paketlerinin Listesini Çıkartmak ve Yedeklemek

Kullandığınız pacman paketlerini pacman -Qqen > pkglist.txt komutu ile bir dosyaya yazdırabilir, daha sonra bu dosyayı kullanarak pacman -S --needed - < pkglist.txt komutu ile listede yer alan tüm pacman paketlerini tek seferde bilgisayarınıza yükleyebilirsiniz. (pacman -Qqen > pkglist.txt komutu ile oluşturulan dosya sadece pacman paketlerini içerecektir. AUR paketleri ve diğer paketler için diğer maddeye bakınız.)

3. AUR Paketlerini Listeleyip Yedeklemek

AUR paketlerini ve diğer paketleri listelemek için ise pacman -Qqm > aurlist.txt komutunu kullanabilirsiniz.

---

Yazının başında dediğim gibi, bu bilgilerin daha detaylı versiyonlarına Arch Wiki üzerinden ulaşabilirsiniz. Bu rehberi bir başlangıç olarak kullanın ve araştırmalarınızı kendiniz yapın.

Benim aklıma gelenler şu anlık bunlar. Eklemek istediğiniz bir şey olursa lütfen çekinmeyin.

Son düzenleyen: @basarsubasi 2024-10-04T07:23:03Z

[wise]

Konu Wiki gönderisine çevrildi. Güven seviyesi uygun olan kullanıcılar ekleme yapabilirler.

[kudai_tauricus]

rehber için teşekkürler, sanıyorum archda karşılaşılan sorunlar genel olarak işletim sisteminin kendinden değil, üzerinde çalışan masaüstü ortamından da kaynaklanabiliyor, bu konuda da bir rehber hazırlanabilir belki.