Giriş
Merhaba arkadaşlar, genelde Arch’ın kafa karıştıran noktalarından birisi de paket kurulumları ve AUR olabiliyor. Bu sebep ile bu rehberde Arch’a nasıl istediğimiz uygulamaları yükleyebileceğimizi anlatıp bazı tavsiyeler vermek istiyorum.
Arch’a paket kurmanın bütün distrolarda olduğu gibi bir çok yolu var fakat Flatpak, Snap, AppImage, Distrobox veya .tar kurulumlarını şu anlık bu rehberin dışında bırakıp sadece ana repolar ve AUR üzerine konuşacağım.
Resmi Arch Repoları ve Mirrorlist
Bu konu kafa karıştırıcı gibi gözükebilir, ama basit bir mantığı var, elimden geldiğince sade anlatmaya çalışacağım.
Arch Repoları
Repo teriminden kastettiğimiz şeyi “repository” olarak bilinen ve Türkçe karşılığı depo olarak kararlaştırılmış, dağıtımın paketlerini barındıran kategorik adresler gibi düşünebilirsiniz, bu adresler Arch’ın geliştiricileri tarafından aynı anda düzenlenir ve güncellenirler.
1. Core ve extra
Bu repolar temel repolardır, kurulumlarda açık gelirler ve Arch’a yüklediğimiz paketlerin çoğu bu repolardan gelir.
2. Multilib
Multilib 32-bit paketlerin bulunduğu tek repodur, genelde Wine gerekliliklerini ve Steam’i indirmek için kullanılır bu repodan paket kurmak için özellikle /etc/pacman.conf dosyasına girip önündeki ## işaretlerini kaldırarak açmanız gerekir. Bu işlemi yapmadığınız takdirde pacman bu repo’yu yoksayacaktır ve aradığınız paket 32-bit ise bulamayacaktır.
3. Testing
Testing reposu, adından da anlaşılabileceği gibi daha ana repoya ulaşmamış, test aşamasındaki paketlerin olduğu repodur. Kullanmak için yine /etc/pacman.conf dosyasını düzenlemeniz gerekir. Ne yaptığınızdan emin değilseniz bu repoyu açmanızı önermem.
Mirrorlistler
Mirrorlist dediğimiz şey, Arch repolarındaki paketleri barındıran adreslerdir.
Paket indirirken bu adresleri kullanacağınız için size en yakın olan mirrorlistleri tercih etmeniz, paketlerin indirilme hızına katkı sağlayacağı için daha iyi olacaktır. Mirrorlist seçerken hızlarını sıralamak için reflector gibi programlar veya Arch Linux - Pacman Mirrorlist Generator sayfasını kullanabilirsiniz.
Lokasyon olarak size en yakın ve en hızlı mirror’u bulduktan sonra mirrorlistinizi /etc/pacman.d/mirrorlist dosyasını düzenleyerek değiştirebilirsiniz.
Bir paketi kurmak istediğimizde, pacman sistemde /etc/pacman.conf dosyasında açık olan repoları saptar> /etc/pacman.d/mirrorlist dosyasındaki mirrorlarda sırayla istenen paketin olup olmadığına bakar> paketi bulursa kurar> bulamazsa hata verir.
Pacman
Pacman nedir?
Bildiğiniz üzere Linux dağıtımlarında paketler genellikle “paket yöneticisi” olarak tabir ettiğimiz programlar aracılığı ile kurulurlar.
Paket yöneticileri, onlardan istediğimiz paketleri, onlara verdiğimiz mirrorlist içinde ararlar, eğer söylediğimiz paketi içeren bir mirrorlist ve en az bir repo var ise bu repodan bu paketi indirip otomatik olarak kurulumunu gerçekleştirirler.
Pacman ise Arch ve Arch tabanlı dağıtımların paketlerini yüklemekte kullandığı paket yöneticisi. Pacman’ın ne olduğu ve ne yaptığı hakkında şu anlık bunları bilmeniz yeterli.
Pacman nasıl kullanılır?
Pacman diğer paket yöneticileri gibi terminal aracılığı ile kullandığımız, diğer çoğu paket yöneticilerine kıyasla hızlı bir programdır, her paket yöneticisinde olduğu gibi paket kurmamızı, kaldırmamızı veya güncellememizi sağlayan kendine özgü komutları vardır.
Bu komutların hepsine bu yazıda yer vermeyeceğim çünkü epey bir komutu var, fakat siz isterseniz bu komutları ayriyeten öğrenmeye zaman ayırabilirsiniz, öğrendiğiniz komutların flaglarının ne yaptığına bakmayı atlamayın.
Kullanışlı pacman komutları
1. sudo pacman -S <paket adı>
Belirtilen paketi mirrorları güncellemeden, o anki mirrorlist’teki adreslerde arar, bulursa kurar.
2. sudo pacman -Syy
Repoları güncellemeye zorlar.
3. sudo pacman -Rns <paket adı>
Belirtilen uygulamayı, sistemde o uygulama hariç başka uygulamalar tarafından kullanılmayan gereklilikleri ile beraber kaldırır.
4. pacman -Ss <paket adı>
Belirtilen paketi pacman repolarında arar, eğer bulursa sonuç döndürür. Bunun yerine pacman paketlerini Arch Linux - Package Search sitesinden de arayabilirsiniz.
5. sudo pacman -Syu
Repoları güncelledikten sonra tüm paketleri aynı anda günceller.
Kullanışsız/Uzak durmanız gereken pacman komutları
Arch’ta her zaman önce bütün sistem repolarını, daha sonra bütün paketleri güncellemelisiniz. Repolar aynı anda güncellendiği için eğer repolarınızı güncelledikten sonra tüm uygulamalarınızı aynı anda güncellemek yerine tek bir uygulamayı günceller veya yeni bir uygulama yüklerseniz yeni yüklediğiniz uygulama, eski kalmış uygulamaların bağımlılıklarından birinin sürümünü yükseltip sistemin kırılmasına sebep olabilir.
Bu yüzden sudo pacman -Sy ve sudo pacman -Syuw
komutlarını kullanmayın. Önce her zaman yukarıda belirtilen sudo pacman -Syy ile repoları güncelleyip sudo pacman -Syu ile toplu sistem güncellemesi başlatmalısınız. Eğer yeni bir uygulama yükleyecekseniz repoları güncellemeyin sadece sudo pacman -S <paket adı> komutu yeterli olacaktır. Paketi sisteminizin mevcut repoları ile yükledikten sonra onu da tüm paketler ile güncelleyebilirsiniz.
AUR ve AUR Yardımcıları
AUR nedir?
AUR (Arch User Repository) Arch geliştiricileri tarafından resmi olarak desteklenmeyen, Arch kullanıcılarının kendi oluşturdukları paketleri, başka Arch kullanıcıları ile paylaştıkları bir repo’dur. AUR tek bir adres olduğu için herhangi bir mirror’u yoktur ve bütün AUR paketleri tek adresten indirilir.
Arch’ın en büyük özelliklerinden biri AUR’a ev sahipliği yapan dağıtım olmasıdır, AUR başka distrolarda olmayan veya mevcut olsa dahi kurmak için kırk takla atmanız gereken paketleri, bu paketleri halihazırda AUR’a yüklemiş olan kullanıcılar sayesinde zahmetsiz bir şekilde kurup güncelleyebilmenizin önünü açar.
Fakat bu paketler core veya extra gibi ana arch depoları kadar sıkı denetlenmezler, bu yüzden sadece popüleritesi yüksek olan paketleri kurmanız, sisteminizin güvenliği ve stabilitesi için iyi olacaktır.
AUR Yardımcıları
Pacman AUR paketlerini kuramaz veya güncelleyemez. AUR daha çok kaynaktan derlenen paketlerin olduğu bir yer olduğundan, size AUR paketlerini derlemek ve kurmak için yay gibi birkaç araç sunulmuştur.
Bu araçlar sistemde pacman’in yerini tutabilecek şekilde tasarlandığı için pacman komutlarını bu araçlar ile kullanabilirsiniz, AUR paketleri ile beraber pacman paketlerinizi de bu araçlar ile güncelleyebilirsiniz.
Yay Kurulumu
Yay de aslında bir AUR paketidir. Temel olarak manuel olarak burada yapacağımız şeyi otomatik bir şekilde yapıyor gibi düşünebilirsiniz.
-
sudo pacman -S git base-develkomutu ile gerekli araçları kuruyoruz -
git clone https://aur.archlinux.org/yay.gitkomutu ile AUR’daki yay paketini çekiyoruz -
cd yayile yay klasörünün içine giriyoruz vemakepkg -siile makepkg kullanarak kurulumu gerçekleştiriyoruz.
Yay kullanımı
Yay bir userspace (kullanıcı uygulaması) olduğundan yay’i sudo kullanarak çalıştırmayın. Yukarıda da belirttiğim gibi, yay bir pacman wrapper’ı yani pacman uygulamalarını da yay ile kurup güncelleyebilirsiniz, fakat ben şahsen yay’i sadece AUR uygulamalarında kullanıyorum. Ayriyeten AUR’dan uygulama yükleyecekseniz önce sisteminizi ve pacman paketlerinizi pacman ile güncellemenizi, daha sonra ayrı olarak yüklemenizi tavsiye ederim.
Kullanışlı yay komutları
yay -S <paket adı>-
yay -Ss <paket adı>(AUR paketlerini aramak için AUR (en) - Packages sitesini de kullanabilirsiniz) -
yay -Sua(sadece AUR paketlerini günceller, pacman paketlerine dokunmaz. Pacman paketlerinizi güncelledikten sonra kullanın)
Kapanış
Umarım konuya biraz da olsa açıklık getirebilmişimdir. Sorularınız olursa tekrar sorabilirsiniz. Pacman ve AUR ile kalın 
Son düzenleyen: @basarsubasi 2024-11-28T15:28:18Z
